Zondag 35 Maak van de HERE geen beeld
Hieronder vind je een preek die ik gehouden heb toen ik predikant was van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) van Dronten-Noord. Aan de linkerkant vind je de oorspronkelijke liturgie. De gezangen komen uit het Gereformeerd kerkboek en uit het Liedboek (oud). De gebruikte Bijbelvertaling is de NBV. Aan de rechterkant vind je de liturgie genomen uit het Gereformeerd kerkboek met de 41 gezangen zoals die nu in de GKN gebruikt wordt.
Wanneer deze preek gelezen wordt graag even een mailtje naar mij zodat ik weet waar deze preek gelezen is. dsjrvisser@gmail.com
ORDE VAN DIENST
Votum Votum
Vrede/Zegengroet Vrede/Zegengroet
Psalm 12:1,4,5 Psalm 12:1,4,5
Geloofsbelijdenis Geloofsbelijdenis
Psalm 135:1,2,3 Psalm 135:1,2,3
Schriftlezing: Exodus 32:1-20 Schriftlezing: Exodus 32:1-20
Gebed Gebed
Collecte Collecte
Gez 177 Psalm 98:1,2
Tekst: Zondag 35 Tekst: Zondag 35
Verkondiging van het evangelie Verkondiging van het evangelie
Psalm 99:2,3,4 Psalm 99:2,3,4
Dankgebed Dankgebed
Gez 134:1,6 Gez 39:1,6
Zegen Zegen
Geliefde broeders en zusters, jongens en meisjes in Christus, gemeente van de levende God
We zijn allemaal kind geweest. Velen van ons zijn nu vader en moeder of opa en oma. Er zijn er ook onder ons die het verdriet en het gemis met zich meedragen dat ze geen kinderen gekregen hebben. Toch hebben we allemaal met opvoeding te maken gekregen. Toch zien we allemaal om ons heen dat er een soort nieuwe aandacht voor opvoeding komt. We hebben een tijd achter ons dat je opvoeding heel los moest zijn. Kinderen moeten vrij gelaten worden, ze moeten zelf besluiten wat ze willen. We zien nu in de samenleving dat de gevolgen daarvan. Je ziet nu op de tv dan ook spotjes waarbij pleegouders gevraagd worden waarbij heel duidelijk naar voren komt dat kinderen zichzelf niet kunnen opvoeden.
Let er eens op hoe hier ten diepste vanuit de wereld duidelijk wordt dat onze eigen hart niet van zichzelf het goede zoekt. Dat we als mensen echt correctie en verandering nodig hebben. Dat opvoeding heel belangrijk is, komt ook uit in het tweede deel van het tweede gebod. Als we er lezen over het derde en vierde geslacht. Ik kom daarop aan het einde van de preek ook nog op terug.
Maar nu nog wel dit. Het is heel belangrijk hoe wij als ouders en ook als ouderen, ook al hebben we zelf geen kinderen, in ons leven, in ons praten, in ons doen de HERE de volgende generatie voor ogen schilderen. Niet alleen met woorden, niet maar als een theorie. Nee, als die ene God en vader, als de ene Verlosser die ons leven draagt, verlost en rijk maakt. Dat we dat echt aan de jongelui hier voorleven vanuit een innig en teer leven met Christus. Laten we zo samen jong en oud zien wat de HERE, de enige God ons in het tweede gebod leert:
MAAK VAN DE HERE GEEN BEELD
1. Daarvoor is Hij te groot.
2. Daar doe je jezelf mee tekort
1. Daarvoor is Hij te groot
Zou het niet prachtig zijn als we voor evangelisatie en misschien ook voor catechisatie een film zouden kunnen maken waarin iemand de rol van God speelt en waarin we dan allerlei dingen in de Bijbel kunnen verduidelijken? Zou dat geen heel goed idee zijn in een tijd dat mensen nu eenmaal heel sterk gericht zijn op wat je ziet, op het visuele. Waarin mensen gewoon veel meer moeite hebben met luisteren? Zou het niet heel goed zijn om de preek waarbij je steeds naar een man moet luisteren vervangen werd door een aansprekende film? Die film mag dan als die goed is echt wel langer duren als een half uur. Zouden we dan niet veel meer aansluiten bij onze eigen tijd. Zouden onze kerkdiensten dan niet veel eigentijdser worden en veel aansprekender zijn voor de mensen buiten de gemeente?
Je bent vanuit eigen tijd en cultuur geneigd om hierop gauw ja te zeggen. Maar dan komt er iets heel bijzonders. Wij zijn namelijk niet de eerste die in een omgeving leven waarbij kijken en zelf voelen heel erg belangrijk zijn. De wereld waarin het oude Israel leefde, was juist ook zo’n wereld waarin er heel veel nadruk viel op zelf zien en voelen. Juist als het ging om geloven. Een godsdienst zonder beelden kon in die tijd niet. Dat was belachelijk. Je moest je goden kunnen zien en aanraken. Je moest je god of goden met je mee kunnen nemen. Ze heel dicht bij je hebben.
Dan komen we bij Israel. Bij het volk dat de HERE met Zijn almacht uit de handen van de Farao verlost heeft. Het volk dat de HERE juist uit Egypte gehaald heeft om Hem in een vrij land te kunnen dienen. Om door Hem apart gezet later ook de grote Verlosser Jezus Christus voort te brengen. De HERE laat dan aan Zijn volk ook zien hoe Hij gediend en vereerd wil worden. Je zou denken dat het dan in ieder geval wel zou gebeuren op een manier die ook de andere volken vanuit hun gewoonten en gebruiken kunnen begrijpen. Die hen meteen ook aanspreekt. Je zou denken dat het dienen van de HERE ook wel op die kijk en voelcultuur afgestemd zou zijn. Maar zo is het nu juist helemaal niet!
De HERE zegt: Ik ben de enige God! Dat is al iets wat met de hele cultuur strijdt want de andere volken dienen allemaal meer goden. De HERE zegt: Denk er om dat jullie geen enkel beeld van Mij maken! Het was niet zo dat Israel helemaal geen beelden of versieringen mocht maken. Die waren in de tempel op Gods eigen voorschrift ook aanwezig. Maar er mocht geen enkel beeld gemaakt worden dat maar op een of andere manier moest voorstellen en dat ze gebruikte om daar de HERE mee te dienen. Dat was voor de mensen in die tijd echt heel erg gek. Als je een god diende en vereerde gebruikte je daarbij een beeld. De HERE zegt heel duidelijk dat wil Ik niet! Dat was voor de Israelieten midden in de cultuur waarin ze leefden niet makkelijk. Dat wat andere volken deden, dat wat al die andere mensen die ze ontmoeten deden. Dat mensen op die manier voelde dat hun God dicht bij hen was, dat ze met een beeldje het symbool en de zekerheid hadden dat hun goden met ze meegingen hadden de Israelieten niet . Het verlangen daarnaar was soms heel sterk. Vanuit de tijd en de cultuur waarin ze toen leefden, kun je je dat als mens heel goed voorstellen. Denk maar eens aan het volk dat bij de berg Sinai in de woestijn is. Mozes is de berg op en al weken weg. Mozes was voor het volk nog de vertegenwoordiger van God die dicht bij ze was. Die ze konden zien maar die was nu ook weg. Dan willen ze dat er een beeld, een gouden kalf gemaakt wordt. Niet om een andere God te vereren. Nee, dat gouden kalf moet de HERE voorstellen. Jongens en meisjes jullie weten wat er toen gebeurd is he! Wat was de HERE toen verschrikkelijk boos. Hij had nog maar een paar weken geleden met Zijn eigen stem laten horen dat Hij niet wil dat er van Hem een beeld gemaakt wordt! Hem met liefde gehoorzaam zijn gaat boven allerlei eigen goede bedoelingen. De HERE wil gediend worden zoals Hij dat wil! Je kunt Hem niet vergelijken met een van de goden die door beelden gediend worden. Je kunt Hem in geen enkel beeld vangen. Hij is meer dan elk beeld! Je moet leren om juist steeds weer te luisteren naar wat Hij te vertellen heeft. Te horen wie Hij is en wat Hij gedaan heeft en wat Hij gaat doen. Je kunt en je mag de HERE niet in een beeld op sluiten. Daarom wil Hij zonder beeld aangebeden worden. Hij wil daarom dat wij mensen zijn die steeds weer luisteren naar Zijn Woord. Die de woorden van Hem steeds weer in willen zuigen om Hem al meer en al rijker te leren kennen. Om al meer in je eigen leven te zien dat de HERE ook in jouw leven die God is waarop je aankunt. Altijd weer is er de verleiding van de cultuur om ons heen. Dat zag je bij Israel ook in latere tijden. Ik noem weer een sprekend voorbeelden. Als er een einde komt aan de eenheid van het volk Israel wil koning Jerobeam ook in het 10 stammenrijk de HERE dienen. Hij laat dan op twee plaatsen heiligdommen bouwen met daarin beelden van stierkalveren als beelden van God. Er wordt feest gevierd en door deze beelden moet de HERE nu gediend worden. Bij de inhuldiging van het heiligdom in Bethel laat de HERE dan door Zijn profeet horen en merken dat Hij daarvan niet gediend is. Hij wil gediend worden zoals Hij dat heeft laten weten: zonder een beeld! De cultuur is niet beslissend, niet beslissend is of het ons in ons gevoel aanspreekt maar wat de wil van de enige God is. We moeten ons juist daardoor laten aanspreken. Erom bidden dat de Geest ons hart zo verandert en bewerkt dat juist dat ons al meer gaat aanspreken.
Als je dat gaat zien, begint ook als meer duidelijk te worden wat er in vraag en antwoord 98 eigenlijk tegen ons gezegd wordt. We lezen daar: “Maar zou men de beelden als ‘boeken der leken’ in kerken mogen toelaten? Nee, want wij moeten niet wijzer zijn dan God, die zijn christenen niet door stomme beelden, maar door de levende verkondiging van Zijn Woord wil laten onderwijzen.”
Het grote punt hierbij is dat beelden, dat tekeningen, dat afbeeldingen ons nooit echt het evangelie kunnen brengen. Een beeld, een tekening, een afbeelding is nooit genoeg om ons als mensen te vertellen wie de HERE echt is, wat Hij echt gedaan heeft en gaat doen. Beelden, tekeningen en afbeeldingen kunnen ons nooit laten zien wie de Here Jezus, de Zoon van God is. Wie Hij is als de Verlosser en de Koning. Daarvoor hebben we altijd weer nodig dat het hele evangelie ons verteld, ons verkondigd wordt. Daarvoor hebben we altijd weer nodig dat we het evangelie van de enige Redder van zonden en schuld Jezus Christus lezen. Beelden en afbeeldingen kunnen ons nooit vertellen wat de HERE ons zelf in Zijn Woord verteld. Je kunt het vergelijken met een boek waarvan een film gemaakt is. Het boek is altijd anders, in het boek staat altijd meer als wat er in een film ons verteld wordt. De HERE zegt tegen ons: Maak geen beeld maar keer altijd weer terug naar Mijn Woord. Naar wat Ik zelf over mijzelf, over Mijn daden jullie in Mijn Woord gezegd heb. Keer altijd terug naar de verkondiging van dat Woord. Bouw niet op stomme beelden maar kom altijd met een open hart luisteren naar de levende verkondiging van het evangelie. Leef en denk elke week weer vanuit dat hart van de kerkdiensten. Om zo Mij te eren en te aanbidden. Om steeds weer te zien wie Ik ben en dat Ik altijd meer ben, dat Ik niet in een beeld te vangen ben.
Broeders en zusters, jongelui laten we een luisteren volk blijven. Een volk dat meer wil dan beelden zien, Een volk dat wil luisteren en door Gods Geest geleerd wil worden. Anders doen we onszelf heel veel tekort. We zien dat in de tweede plaats.
2. Daar doe je jezelf mee tekort
Beelden zijn niet alleen maar plaatjes. En plaatjes en tekening mogen ook wat er gezegd wordt ondersteunen. Dat helpt soms om dat wat verteld is beter te kunnen onthouden. Zo mogen we plaatjes en schema’s vandaag ook gebruiken. Je kunt ook zonder een beeldje in huis met een beeld van God leven. Een beeld dat je zelf gemaakt hebt. Een beeld dat in jouw gedachten zit en zo denk je over God, zo denk je over Christus en andere dingen laat je niet toe. Dat is jouw beeld en daaraan moet niemand komen want dan kom je aan iets van jezelf. Dat is een gevaar dat in de levens van ons allemaal dreigt. Dan maakt de een zich van God een heel ander beeld van God dan de ander. Bij de een is Hij vooral de strenge Rechter voor wie je bang bent, voor weer een ander die machtige God die wel altijd heel ver is, voor weer een ander is God de man die je altijd begrijpt en nooit moeilijk doen, voor weer een ander de persoon die altijd klaarstaat om je te helpen. Hieraan zou je nog heel veel kunnen toevoegen. Ieder heeft dan weer zijn eigen reden en achtergrond waarom hij of zij juist met zo’n beeld van God rondloopt.
Wat is nu belangrijk? Dat jij en ik ons steeds weer echt openstellen voor wat God zelf zegt. Dat we niet zo leven alsof ons beeld van God het volmaakte beeld is en we niet steeds weer meer over de HERE, over Christus, over de Heilige Geest willen leren. Niet alleen leren met ons hoofd maar ook met ons hart.
Dat betekent dat je steeds er op gericht bent om te luisteren naar Gods eigen Woord. Om daardoor echt opgevoed te worden. Om al meer een vollere kennis van de HERE, van Christus te krijgen. Om daarin te groeien met hoofd en hart.
Dat betekent o.a. dat je ook steeds weer met je hart en oren op de Here Jezus gericht bent. Je kunt God buiten de Here Jezus om niet echt kennen. Daarin zie je hoe nodig het is om ook aan joden met liefde het evangelie te brengen. Er is niemand geweest die in woord en daad zo heeft laten zien wie de Here God is.
Ik noem twee gedeelten in het Johannes-evangelie waar je dat zo duidelijk ziet:
“Niemand heeft ooit God gezien, maar de enige Zoon, die zelf God is, die aan het hart van de Vader rust, heeft hem doen kennen.” Joh 1:18
Jezus zei: Ik ben de weg, de waarheid en het leven. Niemand kan bij de Vader komen dan door Mij. Als jullie Mij kennen zullen jullie ook Mijn Vader kennen, vanaf nu kennen jullie Hem, want jullie hebben hem zelf gezien.” 14:6,7
Als je de Here Jezus ziet, als je in de Bijbel ziet hoe Hij leeft, als je ziet wat Hij ons leert, zie je God zelf. Dan zie je de grootheid van God, dan zie je de liefde van God, dan zie je Zijn heiligheid, Zijn boosheid, Zijn vergeving en ga zo maar door. Dan wil je een mens zijn die in liefde met Christus verbonden is. Dan wil je steeds weer dat de Heilige Geest in je de wil en ook het verlangen geeft om steeds weer Gods woorden tot je te nemen. Om die in jouw hart hun werk te laten doen. Om zo al meer die aanbiddelijke grootheid van die God te zien die ook jouw Vader wil zijn. Dan wil je leren zelfs nog op de dag van je sterven.
Is dat nu echt allemaal zo belangrijk? Is het echt zo belangrijk dat ik niet mijn eigen beeld van God volg maar het beeld dat de Geest mij vanuit de Bijbel leert?
Dat juist dat zo belangrijk is zien we in het laatste deel van het tweede gebod. De woorden die we daar horen roepen nogal eens tegenstand en vragen op. Laten we eerst nog even kijken naar die woorden: “Voor de schuld van de ouders laat Ik de kinderen boeten, en ook het derde geslacht en het vierde, wanneer zij Mij haten; maar als ze Mij liefhebben en doen wat Ik gebied, bewijs Ik hun Mijn liefde tot in het duizendste geslacht.”
Het gaat er hier niet over dat de HERE kinderen straft om wat ouders verkeerd gedaan hebben. De HERE is rechtvaardig en doet dat nooit. Lees maar eens het indrukwekkende hoofdstuk: Ezechiel 18.
Het gaat hier om een gebod waarbij de HERE laat zien dat ouders, dat ouderen, dat voorgangers in een samenleving een grote verantwoordelijkheid hebben. Als je als ouders het verkeerde voorbeeld geeft, als je als ouders niet vanuit een warm en levend geloof in Christus je kinderen de weg wijst, komen kinderen vaak nog verder bij Christus en het leven met de HERE te staan. Dit zegt niet dat als je een warme opvoeding vanuit het leven met de HERE geeft, kinderen nog niet kunnen afdwalen.
Je ziet wat de HERE ons hier laat zien gebeuren in de geschiedenis van ons eigen land. Ongeveer 200 jaar geleden kwamen er mensen die zeiden: Wij kunnen met ons verstand de dingen beredeneren. We hebben God niet meer nodig. We meten alles met de maat van het menselijke. Geloven is er alleen voor een klein stukje van je leven. Eerst waren het enkele die zo praten. Het werden er al meer. Al meer mensen voelden zich verlicht en hadden de Bijbel niet meer als het Woord van God, als het licht op eigen pad door het leven nodig. Dat werd eerst heel voorzichtig gezegd. Als ouders het voorzichtig zeggen, gaan kinderen het radicaler zeggen en toepassen. Zo kwamen er generaties die zeiden: Er is geen God. Of dat staat wel in de Bijbel maar dat past niet meer in onze tijd. Wij denken vandaag nu eenmaal anders. Als je zo gaat leven en praten zal de volgende generatie nog meer Christus verlaten. We zien dat in ons land gebeuren. De meerderheid van ons volk gelooft niet meer in de HERE. Voor hen is de Bijbel een gesloten boek.
Laat het voor ons iets zijn dat ons echt waarschuwt. Laten we samen jong en oud heel dicht bij de HERE blijven leven, heel dicht bij Gods eigen woord. Laat je niet meenemen door mensen, ook niet door mensen in de kerk die zeggen: Ja zo staat het wel in de Bijbel maar dat is van toen en vandaag is het nu eenmaal anders. Het gaat er juist om dat je weet dat de HERE de Eeuwige is die weet wat goed is voor jou en mij, voor mensen van alle tijden. Laat je steeds weer leren door Hem vanuit Zijn eigen Woord.
Heilige Geest leer ons zo al meer beelden van god op deze wereld te zijn.
AMEN